👈نویسنده : ملیحه باغبان

سازمان کتابخانه ها,موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی یکی از باسابقه ترین و بزرگترین مراکز فرهنگی ایران به ویژه در زمینه نسخ خطی ,اسناد,آرشیو , مطبوعات و اشیاء موزه ای است .

دربارۀ تاریخ و چگونگی تأسیس کتابخانۀ آستان قدس رضوی نمی توان مطلبی به روشنی یاد کرد . برخی سال327 قمری را سال تأسیس و تشکیل قرآن خانه و کتابخانۀ آستان مقدس حضرت رضا (ع) می دانند. این سال،قدیمی ترین تاریخ وقف جزوۀ قرآن خطی توسط کشواد بن املاس (حکمران اصفها ن)، به روضۀ مقدس رضوی است . از مفاد برخی وقفنامه ها چنین برمی آید که کتابخانۀ آستان مقدس رضوی در سال 861 ق. دایر و مورد استفادۀ عموم بوده است . اگرچه محل کتابخانه در طول سالیان دراز بارها تغییر یافته، همواره در جوار مرقد مطهّر و داخل حوزۀ اماکن متبرّکه قرار دا شته است . ساخت بنای باشکوه کنونی در سال 1373 بامساحت 28 هزار و 800 مترمربع زیربنا به پایان رسید و از فروردین 1374 مورد بهره برداری قرار گرفت.
محققان و نویسندگان، استادان حوزه و دانشگاه، هنرمندان، دانشجویان، دانش آموزان (مقاطع راهنمایی ودبیرستان) و دارندگان مشاغل آزاد می توانند از تمام امکانات و انواع مواد چاپی و غیر چاپی (دیداری -و همچنین همه پایگاههای اطلاعاتی با راهنمایی کارشناسان و کتابداران در تالارها و (E-book ، شنیداری بخش های کتابخانه مرکزی بهره مند شوند . به طور میانگین سالیانه تعداد 1 میلیون و 700 ه زار نفر بهکتابخانه مرکزی مراجعه و از نزدیک از دو میلیون منبع مختلف استفاده می نمایند.
این کتابخانه دارای یک مخزن اصلی کتابهای چاپی و 14 تالار شامل : تالار محققان، تالارهای گردش کتاب آقایان و بانوان،تالارهای قفسه باز آقایان و بانوان، تالارهای مطالعه و گردش کتاب جوانان و نوجوانان پسر و دختر، تالارمطالعه و امانت کتابهای خارجی، بخش سمعی و بصری، تالارهای اینترنت آقایان و بانوان، تالارهای مطبوعات روز آقایان و بانوان، کتابخانه جامع الکترونیکی ، مخزن کتابهای خطی، مخزن کتابهای چاپ سنگی،چند کتابخانه تخصصی و کتابخانه دیجیتال بوده و از 7.15 تا 22 در خدمت مراجعان و پژوهشگران می باشد

ادامه مطلب را مطالعه نمایید


خدمات فنی کتابداری

این بخش قلب تپنده هر کتابخانه تلقی می شود و جستجوی منابع بایسته، تهیه نمونه اثر، ارزیابی، انتخاب کتاب، سفارش، فراهم آوری، سازماندهی، آماده

سازی و تحویل منابع به کتابخانه ها فرایندی است که درقسمت فنی خدمات کتابداری به انجام می رسد. پر واضح است که به دلیل فنی بودن امور این قسمت، فرآیندانجام کار بسیار فنی و تخصصی بوده و ضرورت دارد نیروهای آن دارای ویژگیهای خاص حرفه ای وتخصصی باشند. یکی از اهداف اولیه این قسمت که به عبارتی جزء اصول خدمات کتابداری نیز محسوب می شود؛ تسریع در ارسال منابع است. به گونه ای که فاصله بین تولید و عرضه آثار در کتابخانه به حداقل خریداری شده و دهها هز ار نسخه به صورت اهدایی دریافت و سازماندهی م ی شود . خدمات فنی ذکر شده در دوذبخش انجام میشود:
1. بخش سفارش و فراهم آوری مواد :

این بخش وظیفه سفارش و فراهم آوری کتابهای فارسی، عربی ولاتین، منابع سمعی و بصری و الکترونیکی، اهدا و مبادله، بررسی و تکمیل مجموعه م نابع مخزن چاپی را به طورمتمرکز برعهده دارد و بر حسب نیاز مراجعان منابع را برای تالارهای کتابخانه مرکزی، کتابخانه های وابسته وکتابخانه های تخصصی خریداری می نماید. منابع اطلاعاتی عمدتاً از طریق خریداری ، قانون واسپاری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی ، وقف و اهدای افراد و سازمانها و بعضا مبادله، جذب سازمان می شود.

2. بخش سازماندهی و آماده سازی مواد : وظایف این بخش شامل سازماندهی کتابهای فارسی، عربی،انگلیسی، فرانسه، آلمانی و اردو، همچنین سازماندهی مواد غیرکتابی شامل دی وی دی، وی سی دی و نقشه می باشد.سیستم رده بندی منابع بر اساس رده بندی دهدهی دیویی است و از فهرست قبل از انتشار کتاب و گرفتن ایزو ازکتابشناسی ملی در فهرستنویسی استفاده م یشود. ورود اطلاعات منابع در نرم افزار کتابخانه جهت اطلاع رسانی بهکاربران و همچنین آماده سازی کتابها و سایر منابع، شامل تولید و نصب بارکد و لیبل شماره راهنما و بست ه بندی وارسال منابع به بخش ها و کتابخانه های وابسته درون شهری و برون شهری از دیگر وظایف این بخش میباشد.

گنجینه خطی و چاپ سنگی کتابخانه مرکزی

تهیه، نگه داری و فهرست نگاری کتاب های خطی، چاپ سنگی، جزوه ها و دست نوشته ها ی خطی؛ تهیه لوح فشرده و دیجیتال سازی نسخه های خطی و چاپ سنگی و ارائه خدمات از وظایف این قسمت است . قرآنهای این مجموعه از نمونه های ممتاز خوشنویسی، قرآن آرایی و تجلید محسوب می گردند .برخی از آنها مربوط به سده های اولیه اسلام و برخی دیگر به قلم استادان بزرگ خ وشنویسی مانند عثمان بن حسین وراق غزنوی و دیگر سلاطین خط،
کتابت شده است . این گنجینه با دارا بودن مصاحف شریفه متعلق به قرنهای اولیه و منسوب به ائمه اطهارعلیهم السلام و قرآنهای وقفی کشواد بن املاس در سال 327 ق. و ابوالقاسم علی بن سیمجور در سال 383 ق. و... ازاهمیت ویژه ای برخوردار است.

این بخش از قسمت های زیر تشکیل شده است:

1. مخزن کتب و مصاحف خطی: این بخش در برگیرنده بیش از پنجاه هزار نسخه کتاب خطی، بیست هزارقرآن خطی، نزدیک به دو هزار نسخه دستنویس، سه هزار نسخه عکسی و بیش از هزار وقفنامه خطی می باشد .برخی از این نسخ خطی و مصاحف شریفه به غایت نفیس و منحصر می باشد.
2. مخزن کتب چاپ سنگ ی: این بخش با داشتن چهل و شش هزار نسخه کتاب چاپ سنگی،بزرگترین گنجینه کتابهای چاپ سنگی کشور است. این مجموعه بزرگ همواره مورد استفاده علاقه مندان و دانش پژوهان بوده است .
3. فهرستنگاری: در این بخش گروهی از کتابشناسان و نسخه شناسان، به بررسی، تنظیم و نگارش فهرست نسخه های خطی موجود در گنجینه کتابخانه اشتغال دارند . کارشناسان این بخش موفق شده اند تاکنون فهارس بسیاری را به زیور چاپ برسانند.
4. آماده سازی کتابهای خطی: کتابهای خطی پس از خرید یا وقف به این بخش انتقال م ی یابد . ابتداشناسنامه برای هر کتاب خطی نوشته شده، سپس آن شناسنامه به ظهر جلد نسخه الصاق می گردد .مشخصات شناسنامه کتابهای خطی شامل 18 مورد می باشد که عبارتند از : عنوان، مؤلف، محشی، شا رح،مترجم، تاریخ تحریر، نوع خط، تعداد سطر، نام کاتب، موضوع، زبان، عدد اوراق، اندازه طول وعرض، شماره عمومی، وقفی یا خریداری، تاریخ وقف.
5. تالار محققان خطی: این تالار جهت استفاده فهرستنگاران، کتابشناسان، استادان، دانش پژوهان،نویسندگان و دانشجویان در نظر گرفته شده است.
6. فیلمتک و دیجیتال سازی : کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی به لحاظ وجود نسخه های خطی نفیس و ارزشمند از سال 1351 شمسی اقدام به تهیه میکروفیلم از نسخه های خطی نمود و از سال 1387 روند دیجیتال سازی منابع به صورت جدی و با تجهیز بخش فیلمتک به دستگاه ها ی پیشرفته متعدد از قبیل دوربین های دیجیتال و آرشیو رایتر، آغاز و چرخه کاملی از منابع پشتیبان شامل میکروفیلم، فایل دیجیتال و نوری ایجاد گردید و امکان خدمت رسانی و عرضه این منابع به پژوهشگران داخلی و خارجی با ایجاد tapeکتابخانه دیجیتال در گستره وسیع و بین المللی فراهم شد.

کتابخانه های وابسته به کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با داشتن 29 کتابخانه شامل 17 کتابخانه درسطح شهر مشهد و 11 کتابخانه در سطح کشور و یک کتابخانه در خارج از کشور (هندوستان ) مکان ها ی مناسبی برای تحقیق و پژوهش همه قشرهای جامعه اعم از دانش آموزان، دانشجویان، طلاب حوزه های علمیه، اساتید حوزه و دانشگاه و سایر اقشار جامعه فراهم آورده است . در مجموع این کتابخان ه ها دارای بیش از7300 نسخه کتاب خطی، 8600 نسخه کتاب چاپ سنگی، 1 میلیون و 600 هز ار نسخه کتاب چاپی، 83 هزارمنبع سمعی و بصری و بیش از 400 هزار نفر عضو فعال می باشد و به طور میانگین سالانه بیش از 4 میلیون نفر به این کتابخانه ها مراجعه می نمایند.

معاونت کتابخانه های وابسته دارای دو مدیریت به شرح زیر می باشد

کتابخانه های درون شهری (مشهد)
1. کتابخانه آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی (ره)
2. کتابخانه آیت الله حاج شیخ عباس تربتی (ره)
3. کتابخانه آیت ا ... حاج شیخ مجتبی قزوینی (ره)
4. کتابخانه مجتمع فرهنگی امام خمینی (ره)
5. کتابخانه مسجد حضرت جوادالائمه (ع)
6. کتابخانه و حسینیه امام رضا (ع)
7. کتابخانه مسجد زینبیه (س)
8. کتابخانه گویای رضوی
9. کتابخانه مسجد الرضا (ع)
10 . کتابخانه مسجد قبا
11 . کتابخانه محمدیه
12 . کتابخانه مسجد امام صادق (ع) 

13 . کتابخانه مجتمع ثامن الائمه (ع)
14 . کتابخانه مسجد بزرگ امام رضا (ع)
15 . کتابخانه سیار وتلفنی : این کتابخانه علاوه بر استفاده از تمامی منابع کتابخانه مرکزی و کتابخانه هایوابسته، دارای مخزنی با بیش از 20 هزار نسخه کتاب در موضوعات مختلف می باشد و دارای دو بخش است . الف )بخش سیار : جامعه استفاده کننده این بخش را مراکز فرهنگی و آموزشی نظیر حوزه های علمیه، دانشگاه ها، مساجد،کانون ها و مدارس تشکیل می دهند که براساس آیین نامه، تعداد قابل توجهی کتاب به رسم امانت (بلندمدت) به آنهاتحویل می گردد تا بتوانند به اعضای خود امانت بدهند . از دیگر خدمات این بخش می توان به اهدای کتاب به اینگونه مراکز اشاره نمود . ب) بخش تلفنی : اعضای این بخش شامل معلولان، جانبازان، نابینایان، بازنشستگان واعضای هیات ع لمی دانشگاه و حوزه است که امکان و یا فرصت مراجعه به کتابخانه ها را ندارند . محدوده خدمات رسانی کتابخانه سیار در حال حاضر شهر مقدس مشهد می باشد و ساعات کار این کتابخانه هر روز بجز ایام تعطیل7/15 تا 19 می باشد.
16 . مسجد پیغمبر اکرم (ص)
17 . کتابخانه مسجد حضرت سجاد (ع)
کتابخانه های برون شهری (شهرستان ها)
1. مجتمع فرهنگی و کتابخانه امام رضا (ع)  قوچان
2. مجتمع فرهنگی و کتابخانه امام رضا (ع) – درگز
3. فرهنگسرای بزرگ امام رضا (ع) – سرخس
4. کتابخانه وزیری – یزد 

5. کتابخانه آیت الله سید محمدتقی حکیم  تهران
6. کتابخانه امام رضا (ع)  تربت حیدریه
7. کتابخانه آیت الله جلیلی (ره)  کرمانشاه
8. کتابخانه مسجد امام رضا (ع)  روستای روشناوند  گناباد
9. کتابخانه امام رضا (ع)  بیرجند
10 . کتابخانه آیت الله حاج شیخ محمد تقی بروجردی (ره)
11 . کتابخانه علامه حاج محمد تقی شیخ شوشتری (ره) – شوشتر
12 . کتابخانه راجه محمود آباد – هندوستان 

کتابخانه های تخصصی
سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان یکی از مهمترین و عظیم ترین گنجینه های فرهنگی مذهبی مکتوب ایران و جهان اسلام مورد توجه و استقبال دان ش پژوهان و طلاب علوم اسلامی در داخل و خارج از کشور م ی باشد. امروزه به دلیل گستردگی منابع و تخصصی شدن حوزه های اطلاعاتی، می توان جنبه های مختلف موضوع و نوع ارتباطشان را به پژوهشگر نشان داد . همچنین پیشرفتهای فناوری موجب تحولات گسترده ای در عرصه اطلاع رسانی شده است . آنچه کتابخانه های تخصصی را از سایرکتابخانه ها متمایز م ی کند، تمرکز آن بر یک رشته خاص و منابع روزآمد در آن زمینه است . از عرصه هایی که آستان قدس رضوی طبق سند چشم انداز خود به آن توجه جدی دارد توسعه و ترویج فرهنگ مطالعه وکتابخوانی است، به همین منظور یکی از برنامه های اصلی این آستان علاوه بر احداث کتابخانه مرکزی و چندین مجتمع فرهنگی، ایجاد کتابخانه های تخصصی در جوار مضجع شریف امام رضا (ع) است.
1. کتابخانه تخصصی علوم قرآن و حدیث
2. کتابخانه تخصصی اهل بیت (ع) شبانه روزی گوهرشاد
3. کتابخانه تخصصی امام رضا (ع)

4. کتابخانه تخصصی جغرافیا
5. کتابخانه تخصصی اقتصاد اسلامی
6. کتابخانه تخصصی ادبیات
7. کتابخانه تخصصی مخطوطات
8. کتابخانه تخصصی تاریخ
9. کتابخانه تخصصی هنر و موزه داری
10 . کتابخانه تخصصی مطبوعات
موزه های آستان قدس رضوی
موزه مکانی برای حفظ، نگهداری و معرفی آثار ارزشم ند هنری، تاریخی و فرهنگی بشر و عامل وحدت جوامع انسانی شناخته می شود. موزه آستان قدس رضوی نیز همچون کتابخانه مرکزی از پیشینه پایداری به قدمت مضجع شریف و تابناک امام هشتم (ع) برخوردار است . هدف از ایجاد این مرکز فرهنگی در آستان ملکوتی امام رضا (ع)، نمایش آثا ر قدیمی حرم مطهر و اماکن متبرکه و همچنین نمونه هایی از آثار نفیسی است که طی زمان توسط علاقه مندان به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام تقدیم بارگاه ملکوتی این امام همام گردیده است . موزه های این سازمان با 16 گنجینه تخصصی و هفده هزار مترمربع فضای نمایشی و 7300 شیء درحال نمایش در طول سال به استثنای سه روز عاشورا، بیست و یکم ماه مبارک رمضان و سیزدهم فروردین آماده خدمات رسانی به بازدیدکنندگان و علاقه مندان است.
1. گنجینه قرآن و نفایس : اولین گنجینه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است . در حال حاضر این موزه سه گنجین ه دارد و مجموع ه ای از قرآن های خطی با قدمت تاریخی از قرن 3 تا قرن 13 ق، همچنین مجموعه ای از مرقعات از دوره صفوی تا عصر حاضر، مجموع ه ای از جل د های لاکی و روغنی و نقاش ی های گل و مرغ و تذهیب و خوشنویسی هنرمندان معاصر در آن به نمایش در آمده است.
2. موزه هدایای مقام معظم رهبری : علاقه مندان به جمهوری اسلامی ایران اعم از سران کشورهای خارجی، شخصیت های برجسته ایرانی و خارجی، هنرمندان و ارادتمندان به رهبر معظم انقلاب اسلامی از دور و اکناف جهان، هنر و اشیای قیمتی خود را به معظم له هدیه می دهند و ایشان نیز آنها را به ساحت مقدس حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) اهدا می نمایند. اشیای به نمایش درآمده در این موزه عبارت اند از : تابلوهای خط و تذهیب و نقاشی، تابلو فرش، تراش روی شیشه، معرق چوب و صدف، سوزن دوزی، قلم زنی روی مس، ظروف، ماکت ها، مدال ها و سکه.
3. تالار آثار استاد فرشچیان : آثار به نمایش گذاشته شده در این تالار که همواره مورد استقبالبازدیدکنندگان قرار می گیرد عبارت اند از : 1- پنجمین روز آفرینش 2- عصر عاشورا 3- پناه (یتیم نوازی-4 یا رب 5- نیایش 6- اولین پیام 7- توسل (پرتره خودشان ) 8- هدیه عشق حضرت علی اصغر -9 ضامن آهو  10 - کوثر 11 - رمی جمره (امتحان سخت ) 12 - پرچمدار حق حضرت ابوالفضل 13 خمسه آل طیبه (مربوط به اجدادشان) 14 - ستایش پروردگار 15 - معراج.

4. موزه تخصصی فرش : دارای 3 طبقه فضای نمایشی و یک طبقه فضای کارگاهی در زیربنایی به مساحت6647 مترمربع است که یکی از بزرگترین موزه های تخصصی فرش جهان به شمار می رود. در حال حاضر در اینگنجینۀ کم نظیر قالی و قالیچه هایی با قدمت پانصد ساله از دوره صفویه تا به امروز که از نفیس ترین شاهکارهای هنری شمرده می شود، در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است. طبقه همکف این ساختمان شامل قالی های بافت مناطق مرکز و شرق کشور، همرا به قالی های پرده ای است . و طبقه اول شامل قالی های بافت مناطق غرب و شمال غرب کشور، همراه باقالیچه های بافت ایلات، عشایر و قالی های تصویری است و طبقه منهای یک شامل قالی های دوره صفوی و قالی های بزرگ مشهد می باشد.
5. موزه تاریخ حرم رضوی : در حال حاضر با فضای نمایشی در حدود 1000 مترمربع تعدادی از اشیای ارزشمندمعنوی، تاریخی فرهنگی و هنری مانند : ضریح های طلا و نقره و فولادی، کتیبه های طلای حرم مطهر، درهای چوبی، درهای طلا و نقره، محرا ب های زرین فام، پنجره فولاد حرم مطهر، ظروف شستشوی ضریح مطهر،ابریق های مورد استفاده در کشیک خانه و دفاتر حرم مطهر، انواع زیارتنامه ها، انواع وسایل روشنایی، قفل ها و عکس های تاریخی مربوط به اماکن متبرکه در موزه تاریخ حرم رضوی درمعرض نمایش قرار دارد.
6. گنجینه تمبر و تاریخچه پستی : این گنجینه با فضای نمایشی 300 مترمربع تعداد زیادی تمبر و اقلام پستی ایران و بیش از 240 کشور را به نمایش گذاشته است . آنچه این گنجینه را در مقایسه با دیگر گنجین ه ها وموزه های مشابه در جایگاه ویژه ای قرار می دهد، آن است که تقریباً تمامی تمبر ها و دیگر اقلام پستی موجود در آن،از مجموعه هدایای تقدیمی به آستان مقدس حضرت ثامن الحجج علیه آلاف التحیّه و الثناء است.
7. گنجینه اسکناس : از میان ده ها هزار قطعه اسکناس که اکثر آنها اهدایی ارادتمندان و شیفتگان به ساحت مقدس حضرت ثامن الحجج علیه آلاف التحیه والثناء است، تنها اسکناس های مربوط به ایران و 80 کشور جهان دراین گنجینه به نمایش گذاشته شده است.
8. گنجینه سکه : سکّه های به نمایش درآمده از دور ه های تاریخی در این گنجینه به این شرح اند : مسکوکات تاریخی ایران شامل مسکوکات پیش از اسلام، مربوط به دوران، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان .مسکوکات پس از اسلام مربوط به اسپهبدان طبرستان، حکام عرب طبرستان، عرب ساسانی، امویان، عباسیان، آل بویه، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان مغول، تیموریان، صفویه، افشاریه، زندیه، قاجاریه،پهلوی و جمه وری اسلامی . این گنجینه تعداد زیادی از سکه های نفیس ایران و 50 کشور جهان را به معرض دید عموم قرار داده است.
9. گنجینه هنرهای تجسمی : در این گنجینه آثار نفیس ی در سبک های مختلف از هنرمندان برجسته ایرانی و اروپایی از جمله چهار اثر از استاد کمال الملک؛ نقاش م عروف دوره قاجار به نام های اشرف البلاد (بهشهر امروزی)، پل رودخانه تجن، منظره روستای پول کجور و رودخانه شیلات فرح آباد مازندران در معرض
دید عموم قرار گرفته است.
10 . گنجینه آبزیان : گنجینه آبزیان در طبقه اول ساختمان موزه مرکزی با 457 مترمربع فضای نمایشی شامل دو بخش نرمتنان و موجودات دریایی تاکسیدرمی است . در بخش نرمتنان تعدادی از گونه های مختلف صدف و حلزون و نمونه های دیگری به نمایش درآمده است . در بخش موجودات دریائی تاکسیدرمی نیز نمونه های با ارزشی از موجودات دریایی خلیج فارس به نمایش گذاشته شده است، شامل : ماهی مومیایی شده با عنوان شیطان دریا، ماهی فوگل، سفره ماهی، مارماهی، انواع کوسه ماهی، لابستر، مادرمیگو؛ ام الروبیان،بچه تمساح، لاک پشت، اسبک دریایی، ستاره دریایی، مرجان، اسفنج و ... که از نظر علمی و زیست شناسیبسیار مورد توجه است.
11 . گنجینه نجوم : برخی از اشی ای نفیس این گنجینه عبارت اند از: انواع تلسکوپ شکستی و انعکاسی ؛کره؛ سماوی، نجومی و جغرافیایی، دوربین؛ چشمی، اپرا، تئودلیت (سمت یاب)، سکستانت و اکتانت، کادران؛وسیله اندازه گیری زاویه های عمودی، انواع مدل حرکت زمین، وسایل نجوم دریایی، چندین نمونه گونیا،خط کش و پرگار مورد استفاده در ساخت وسایل نجومی، دستگاه مورس و زلزله نگار.
12 . گنجینه ساعت : گنجینه ساعت شامل ساعت های آفتابی و مکانیکی است . برخی از ساعت های آفتابی آن عبارت اند از : ساعت آفتابی و تقویم، ساعت آفتابی استوایی و قطب نما، ساعت آفتابی افقی و عمودی، شاخص مثلثی و قطب نما، آفتابی حلقوی کوچک، آفتابی استوایی شاخص مثلثی و قطب نما، آفتابی و قطب نمای کوچک، آفتابی شاخص مثلثی فلزی، آفتابی شاخص مثلثی و قبله نمای قابل حمل و نقل عبدالائمه، آفتابی شاخص مثلثی سنگی.
13 . گنجینه سلاح : یکی از گنجینه های جذاب و پربیننده است که تعدادی از سلاح های سرد و گرم ساخت دوران صفویه تا زمان معاصر را به نمایش گذاشته است . برخی از آنها عبارت اند از : باروت دان یا دبه باروت، چاشنی دان، طپانچه تک لول، طپانچه دو لول، تفنگ دنگی یا چکشی، تفنگ دنگی 4 لول، تفنگ سرپرتک لول، مجموعه دوئل، تفنگ سرپر، کارد، خنجر، شمشیرفولاد جوهردار، کمان ترکیبی، گردن آویزاسب، ساعد بند، سپر، کلاهخود، تبر و تبرزین و سرنیزه، نیزه بلند دو سر منقوش لاکی روغنی، زره.

14 . گنجینه ظروف : این گنجینه شامل تعدادی ظروف سفالی، چینی، بارفتن و فلزی است . سفال ها مربوط به عصرآهن؛ 1200 سال ق .م.، و دوره تاریخی (مربوط به دوره پیدایش خط ) است که منابع با ارزشی برای دستیابی به شیوه زندگی و حتی عقاید مردمان آن روزگار دارد.
15 . گنجینه مدال : در این گنجینه تعداد قابل توجه ای مدال، بازوبند، کاپ، تندیس و نشان را درمعرض نمایش بازدید کنندگان قرار می دهد . مدال های پهلوان سوخته سرایی، جانباز شه ستا و کاپ قهرمانی جهان در رشته تکواندواز تکواندوکاران جمهوری اسلامی ایران از نمونه هایی است که در این گنجینه موجود است.
16 . موزه مردم شناسی: این موزه در محل حمام مهدی قلی بیک که بنایی قدیمی و مربوط به دوران صفویه است ایجاد گردیده، تا حمامی که روزگاری به عنوان پدیده ای فرهنگی، در زندگی مردم نقش ایفا م ی کرده است، اکنون محلی برای پاسداشت آداب و رسوم، اعتقادات و سنن اجتماعی حاکم بر جامعه باشد و به نمایش برخی از اشیایی بپردازد که مشتاقان حضرت رضا (ع) با خلوص نیت ب ه آستانش اهدا کرده اند. مساحت بنا 2000 مترمربع است که در 900 مترمربع فضای نمایشی، تعدادی اشیای با ارزش و با موضوع مردم شناسی را در معرض دید عموم قرار داده است. این بنا دارای چهار بخش اصلی سربینه، گرم خانه، چال حوض و تون می باشد.
اسناد و مطبوعات
مرکز اسناد آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین مراکز اسنادی وابسته به یک نهاد مذهبی در دنیا می باشد و بزرگترین مجموعه خصوصی و غیردولتی در ایران است . مهمترین ماموریت مرکز اسناد نگهداری کلیه اسناد و مدارک آستان قدس رضوی م ی باشد. مدیریت تولید اسناد دیداری و شنیداری د ر آستان قدس رضوی برای آینده وبرآورده کردن کلیه نیازهای اطلاعاتی در زمینه اداری و پژوهشی م ؤسسات زیرمجموعه آستان قدس رضوی از دیگرماموریت های این مرکز است . علاوه بر این، مرکز اسناد آستان قدس رضوی به عنوان غن ی ترین مرکز دارنده اسنادقدیمی در کشور و بزرگترین آرشیو منطق ه ای و شهری در ایران در زمینه جم ع آوری، نگهداری، ساماندهی ودسترس پذیری اسناد مکتوب و غیر مکتوب فعالیتهای ت أثیرگزاری دارد و بزرگترین دارنده اسناد موقوفاتی در جهان است. به طوری که مجموعه اسناد صفویه به ثبت برنامه حافظه جهانی یونسکو رسیده است . همچنین موفق به کسب رتبه اول آرشیوهای مطبوعاتی در سطح کشور به لحاظ فراهم آوری تعداد عنوان نشریه شده است.
گروه اسناد
این مجموعه هم اکنون دارای 13 میلیون و 500 هزار برگ سند مکتوب و 100 هزار عکس، نگاتیو، اسلاید، کنتاک و فایل دیجیتالی است. بخشهای زیر با این گروه همکاری می کنند:
-1 بخش ارزشیابی 2- بخش مخزن اسناد
-3 بخش نمایه سازی اسناد 4- آرشیو تاریخ شفاهی
-5 واحد اسکن و تهیه نسخه الکترونیک 6- واحد اسناد الکترونیک
-7 واحد مطالعات وقف 8- واحد مطالعات انقلاب اسلامی
-9 واحد مطالعات تاریخ خاندانی 10 - واحد سند شناسی 11 - واحد پژوهش
گروه مطبوعات
کتابخانه آستان قدس رضوی که قدمتی چند صد ساله دارد از همان آغازین شماره وقایع اتفاقیه (اولین روزنامه ایران که در سال 1267 قمری منتشر شد )، نسخه های آن را دریافت و ثبت نموده که آمار نشریات جذب شده از آن زم ان تاکنون بالغ بر 23000 عنوان و افزون بر یک میلیون و هفتصد هزار نسخه می باشد . منابع آرشیو مطبوعات شامل نشریات دانش آموزی، مساجد، دانشگاهی، دانشجویی، الکترونیکی، نشریات تخصصی و نیمه تخصصی، خبرنامه ها، سالنما و سالنامه ها، شبنامه ها، کتاب های مطبوعاتی و بریده های جراید می باشد . در تمام موضوعات اعم از علوم انسانی، پزشکی، هنر، مهندسی و علوم پایه، در این آرشیو موجود است. این گروه را بخش های زیر پشتیبانی می نمایند.
-1 بخش تالارهای مطالعه مطبوعات
-2 بخش سفارشات، ثبت و مخزن مطبوعات
کتابخانه دیجیتال
سازمان کتابخانه ها مجموعه های منحصربه فردی چون نسخه های خطی، اسناد و اشیای موزه ای را در اختیاردارد. به منظور حفاظت از آثار یاد شده و نیز تأمین امکانات جستجو و دسترسی اندیشمندان، صاحب نظران وعلاقه مندان به این منابع، سازمان درصدد دیجیتال سازی منتخبی از آثار یاد شده و ایجاد امکان دسترسی به آن ها از طریق اینترنت برآمده است . کتابخانه دیجیتال دارای چهار حوزه کاری به نامهای زیر می باشد که برخی با اهتمام سازمان راه اندازی شده و برخی در دست راه اندازی میباشد.
فناوری اطلاعات
حوزه فن آوری اطلاعات به منظور ارایه خدمات مشاوره ای در زمینه اطلاعات، نظارت بر استفاده از آخرین دستاوردهای تکنولوژی در زمینه تجهیز، خرید، ارتقاء و نظارت در امور نرم افزار و سخ ت افزار تشکیل گردیده است.

خدمات دیجیتال
این حوزه مسئولیت برنامه ریزی امور در خصوص ارائه خدمات مطلوب منابع دیجیتال به مح ققان در داخل و خارج از سازمان را برعهده دارد و شامل بخش های "تالار مطالعه دیجیتا ل"، بخش فن ی"، "خدمات تحویل مدر ک"،"پرسش از کتابدار" و "تالار گفتگوی مجازی" است.
راهبری منابع دیجیتال
این حوزه مسئولیت توسعه و سازماندهی منابع دیجیتال را برعهده دارد . تولید، دیج یتال سازی، آماده سازی وفراداده نویسی از اهم فعالیتهای این واحد م ی باشد و دارای بخشهای "توسعه منابع دیجیتال "، "سازماندهی منابع دیجیتال" و "امنیت اطلاعات" می باشد.
موزه مجازی
این واحد مسئولیت راه اندازی و توسعه موزه مجازی را بر عهده دارد.
روابط عمومی و امور بین الملل
از مهم ترین وظایف این قسمت م یتوان به موارد زیر اشاره کرد:
شناساندن این مرکز بزرگ فرهنگی به همۀ مخاطبان در سراسر میهن اسلامی و دیگر کشورهای جهان؛ایجاد ارتباط با نهادها، گروه ها و افرادی که به نحوی در ارتباط مستقیم با سازمان هستند؛ گسترش ارتباطات بین المللی، توسعه و تنظیم تفاهم نامه ها؛ تبلیغ امکانات و خدمات علمی و فرهنگی سازمان و معرفی مجموعه های غنی و گوناگونِ فراهم شده در بخش های مختلف سازمان به اقشار مختلف جامعه از طریقِ چاپ کتابچه، بروشور و استفاده از بسترهای مناسبی مانند روزنامه، صدا و سیما، اینترنت و رسانه های دیگر؛

آموزش، پژوهش، انتشارات، نظارت و بهره وری

از دیگر قسمتهایی است که سازمان را در راستای سیاستهای خود که همانا بررسی نیازهای آموزشی و پژوهشی ،برنامه ریزی برای آموزش و پژوهش، ایجاد بانک اطلاعات آموزشی و پژوهشی کارکنان، انجام ا مور فنّی و چاپی انتشارات سازمان ، اجرای نظام ارزشیابی و عملکرد، نظارت بر فرایندهای کاری و طبقه بندی و تدوین وظایف کارکنان می باشد یاری میدهند.

نمازخانه کتابخانه

صحن قرآن


از انتشارات کتابخانه آستان قدس رضوی فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی ست

کسانی که علاقمند به تاریخچه کتابخانه آستان قدس رضوی می باشند,مطالعه کتاب زیر پیشنهاد می شود

با تشکر از کتابداران و کارکنان کتابخانه آستان قدس رضوی که صمیمانه با ما همکاری نمودند



دوشنبه 05 آذر 1397
ارسال نظر برای این مطلب

کد امنیتی رفرش