پیشینه کتابخانه 

کتابخانه و مرکز اطلاع­ رسانی سازمان برنامه و بودجه استان آذربایجان­ شرقی در سال 1362 برای پیشبرد اهداف سازمان و بالا بردن سطح دانش تخصصی و در جهت ارتقای برنامه­ های پژوهشی و تامین نیازهای اطلاعاتی همکاران، برنامه­ ریزان، پژوهشگران و دانشجویان فعالیت خود را آغاز نمود و اینک به منظور اعتلای کیفیت فعالیت­ های برنامه ­ریزی، بودجه­ ریزی و غنا بخشیدن به ادبیات برنامه­ ریزی با گردآوری مجموعه جامعی از منابع تخصصی در زمینه ­های علوم اقتصادی، مدیریتی، علوم اجتماعی، آمار، فنی و مهندسی، معماری و شهرسازی و علوم رایانه، آمار، قوانین و مقررات، جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری آماده ارائه خدمات اطلاعاتی به پژوهشگران و مراجعان می­ باشد.

اهداف کتابخانه 

هدف کتابخانه سازمان کمک به ارتقای برنامه­ های پژوهشی سازمان با بهره­ گیری از تکنولوژی های پیشرفته اطلاع­ رسانی و تامین نیازهای اطلاعاتی مراجعان در کوتاهترین زمان می­ باشد.

وظایف کتابخانه

از وظایف کتابخانه می­ توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- گزینش و سفارش، گردآوری، سازماندهی مجموعه کتابخانه در راستای اهداف سازمان.

2-بهنگام کردن مجموعه کتابخانه و بهره ­مندی از پیشرفت­ های تکنولوژیکی و شیوه ­های نوین اطلاع ­رسانی.

3-ارائه خدمات مرجع و امانت به مراجعان.

4-ذخیره­ سازی، بازیابی و مبادله اطلاعات.

5-بازیابی مقالات مرتبط با اهداف سازمان از طریق جستجو در اینترنت یا نشریات موجود در کتابخانه.

منابع کتابخانه

تعداد کتب فارسی: 50000 نسخه

تعداد کتب لاتین:1100 نسخه

تعداد روزنامه: 5 عنوان

تعداد لوح ­های فشرده: 1000 حلقه CD

تعداد نشریات ادواری: 50 عنوان

نظام بازیابی و شیوه جستجوی منابع

منابع بر اساس نظام رده­ بندی کنگره “LC” فهرست­نویسی شده و سیستم قفسه ­بندی به صورت نیمه باز می­باشد. برنامه نرم­ افزار کتابخانه سیمرغ بوده و فهرست مجموعه از طریق شبکه وب به آدرس اینترنتی : http://lib.pbo.azsh.ir قابل دسترسی می ­باشد.

تصاویری از نمایشگاه کتاب در کتابخانه سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان آذربایجان شرقی

کتابخانه سازمان برنامه و بودجه استان آذربایجان­ شرقی جهت روزآمد و پویایی کتابخانه مبادرت به خرید بیش از 800 عنوان کتاب از سی­ امین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نموده؛ و طبق برنامه همه ساله اقدام به برگزاری نمایشگاهی در محل کتابخانه از کتب خریداری شده، جهت اطلاع رسانی و اشاعه اطلاعات نموده است.

پس از احیای سازمان و با درایت ریاست محترم سازمان جناب آقای دکتر بهبودی و حمایت­ های مدیر محترم پشتیبانی سازمان؛ همچنین خرید کتاب از نمایشگاه­ های بین ­المللی کتاب تهران و تبریز و به روزرسانی منابع وضعیت کتابخانه رو به بهبود می­باشد. 

تهیه و تنظیم: خانم باویران، مسئول کتابخانه سازمان

سلطان محمود قازان معروف به غازان خان هفتمین پادشاه سلسله ایلخانیان بود که در سال 670 هجری قمری (770 سال پیش) در بندر آبسکون به دنیا آمد. وی در سال 694­ هجری در شهر تبریز به حکومت رسید و نهایت در سال 703 هجری حوالی قزوین وفات یافت و در شنب غازان تبریز به خاک سپرده شد.

غازان خان یکی از حاکمان بزرگ تاریخ ایران است که به علم و ادب و صنعت علاقه فراوانی داشت و در زمان حکومت وی اصلاحات زیادی برای بهبود شرایط مردم در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، دینی و غیره انجام گرفت که به اصلاحات غازانی معروف است. شهر تبریز در زمان غازان خان پایتخت حکومت ایلخانیان بود.

رشید الدین فضل الله وزیر غازان خان در وصف ایشان می گوید: " هیچ صنعتی از زرگری و آهنگری و نجاری و نقاشی و ریخته گری، خراطی و دیگر صناعات نباشد که بدست خود نکنند بهتر از آنکه همه استادان کنند و چنانکه خود سازند و ایشان را ارشاد کند."

کتابخانه شنب غازان

به فرمان غازان خان مجتمعی در تبریز ساختند که به شنب غازان معروف شد. ظاهرا طراح آن هم خود وی بود. بنای شنب غازان که در زبان عامیانه شام غازان می گویند در سال 697 شروع و سال 702 هجری خاتمه یافت.

این مجتمع دارای بخشهای مختلف از جمله گنبد عالی، مسجد جامع، مدارس، بیمارستان، حمام و گرمابه و نیز بیت الکتب یا همان کتابخانه بوده است. رشیدالدین از کتابخانه شنب غازان و از "فرش و طرح و بهای مذاب و اصلاح و مرمت کتب و ثمن کتب ضروری" و نیز از "خازن و مناول و فراش آن" صحبت کرده است. از عبارات یاد شده مشخص است که یکی از وظایف کتابخانه شنب غازان اصلاح و مرمت کتابها و نیز تولید و نسخه برداری از کتابهای جدید بوده که هزینه ای از این بابت در نظر می گرفتند. منظور از مذاب هم باید ذوب کردن طلا و لاجورد باشد که در تذهیب کتاب ها و جدول کشی آنها استفاده می شد. با اینکه از کتاب های تحریر شده در این کتابخانه چیزی باقی نمانده ولی از گفته های رشید الدین معلوم می شود که در این کتابخانه سلطنتی عده ای به تولید و ترمیم کتابها اشتغال داشتند و هزینه کتابخانه هم از موقوفاتی حاصل می شد که غازان خان بدان وقف کرده بود.

هم اکنون شنب غازان یکی از محله های قدیمی تبریز است اما متاسفانه اثری از مجتمع و گنبد تاریخی آن باقی نمانده است.

کتابخانه ربع رشیدی

خواجه رشیدالدین وزیر غازان خان ربع رشیدی را در شمال شرقی تبریز در دامنه ولیان کوه ساخت که در واقع مثل یک شهر کوچک بود. این شهر کوچک را به نام بنیانگزار آن ریع رشیدی نامیدند. ریع رشیدی مجتمعی بود علمی، تولیدی و صنعتی که 24 کاروانسرا، هزار و پانصد حجره،سی هزار خانه و چندین حمام و کارخانه های نساجی و کاغذ سازی و رنگرزی و ضرابخانه و دانشگاه  داشت. خواجه رشیدالدین برای جلب افراد صاحب علم و هنر به این دانشگاه امکانات فراوانی ایجاد کرده بود به طوری که هزاران نفر طلبه از مناطق مختلف در این دانشگاه مشغول تحصیل بودند و مستمری و  محل اسکان دریافت می کردند.

بقایای ربع رشیدی، تبریز، خیابان عباسی

                                                   

در ربع رشیدی یک دارالمصاحف نیز بود که در سمت چپ و راست آن دو بیت الکتب یا همان کتابخانه وجود داشت. در این کتابخانه ها همان طور که خود خواجه رشید الدین می نویسد بیش از 60 هزار جلد کتاب در موضوعات مختلف و حدود 1000 مصحف نفیس نگه داری می شد . رشید الدین می گوید : "از جمله هزار عدد مصحف در آنجا نهاده ام، وقف کرده ام بر ربع رشیدی. افزون بر آن شصت هزار مجلد کتاب در انواع علوم و تواریخ و اشعار و حکایات و امثال و غیره که از ممالک ایران و توران و مصر و مغرب و روم و صین و هند جمع کرده ام و همه را وقف گردانیده ام بر ربع رشیدی."

رشیدالدین مبلغی را برای نسخه برداری کتابهای خود و کتابهای دیگر اختصاص داده بود که همه ساله آنها را کتابت کنند و به  کتابخانه های شهرهای گوناگون بفرستند. کاتبان این نسخه ها را روی بهترین کاغذ و با خواناترین خط می نوشتند. آنها در کتابخانه تحت نظارت کار می کردند. بعد از پایان نسخه برداری هر نسخه آن را تذهیب و  صحافی می کردند.در تاریخ وصاف آمده است که بیش از شصت هزار دینار رایج برای نسخه بردای و جلد کردن کتاب ها صرف می شد.

کتاب تاریخ مبارک غازانی/ رشید الدین فضل الله

آژند، یعقوب (1381). کارکرد دوسویه کتابخانه در دوره مغولان ایران. کتابداری، 36(38)، 7-18.