لینک نظریه های مطرح در علم اطلاعات و دانش شناسی

👈نظریه اطلاعات یا نظریه ریاضی ارتباطات شانون

👈 نظریه کوانتومی اطلاعات

👈 مکتب اصالت تجربه یا تجربه گرایی

👈 مکتب اصالت عقل

نظریه پردازان برجسته رشته 

👈 یورلند

👈عباس حری

👈مایکل کیبل باکلند

👈جسی هاوک شرا

👈جورج هربرت پاتنام

👈برایان کمپل ویکری

👈 کارناپ و هلیل

👈 دروین

👈شیالی رانگاناتان

👈باربارا تیلت

👈 کتز

👈 لنکستر

👈نظریه پردازی در علوم اجتماعی و طبیعی

دکتر باربارا تیلت (Barbara B. Tillett) دارای لیسانس ریاضیات از دانشگاه دومینیون است. وی مدرک کارشناسی ارشد و دکتری خود را در رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی به ترتیب از دانشگاه هاوایی و دانشگاه کالیفرنیا اخذ کرده است.

دکتر تیلت، در حال حاضر، رئیس بخش خط مشی ها و استانداردهای کتابخانه کنگره امریکا است. در این بخش حدود 50 نفر برای ابزارهای مختلف فهرستنویسی  مانند قواعد ال.سی (LC)، جدول های رده بندی ال.سی،  سرعنوان های موضوعی ال.سی و دیگر مستندات فهرست نویسی مانند بولتن های خدمات فهرستنویسی، دستنامه های فهرست نویسی توصیفی و فهرست نویسی موضوعی و غیره فعالیت دارند.

وی نماینده کتابخانه کنگره در کمیته مشترک هدایت و راهنمایی اصلاح قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن است. از فوریه 2000 تا فوریه 2001، مدیر فعال برای منابع الکترونیکی کتابخانه کنگره بوده و ابتکارات مختلف مشترک مرتبط با فرآیندها و دسترسی به منابع دیجیتال Aborn را پیشنهاد، و نیز کنترل کتابشناختی را برای منابع الکترونیکی تهیه کرده است. اخیرا نیز گروه سیاست های فراداده کتابخانه کنگره را به عنوان بخشی از برنامه ریزی استراتژیک دیجیتالی کتابخانه هدایت می کند.

جسی هاوک شرا (8 دسامبر 1903 - 8 مارس 1982 کتابدار و دانشمند اطلاعاتی آمریکایی بود که پیشگام استفاده از فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها بود و در گسترش استفاده از آن در سایر مناطق در طول دهه 1950 نقش داشت. زادگاه او آکسفورد بود. او در حین تحصیل در دبیرستان در گروه موسیقی مدرسه درام می نواخت، عضو تیم مناظره، تشویق کننده و رئیس کلاس ارشد بود. او تا زمان اخذ مدرک کارشناسی از دانشگاه میامی در آکسفورد زندگی کرد. شرا بعدها مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته ادبیات انگلیسی از دانشگاه ییل در سال 1927 و دکترای علوم کتابداری از دانشگاه شیکاگو در سال 1944 دریافت کرد.

شرا در طول زندگی خود از استرابیسم (نوعی مشکل چشمی است که در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یکدیگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است) رنج می برد.

شرا امیدوار بود که معلم زبان انگلیسی دانشگاه شود اما به دلیل افسردگی و کمبود موقعیت های تدریس در کالج ها و دانشگاه ها هرگز موفق نشد. او تصمیم گرفت کتابداری را به عنوان شغل خود انتخاب کند، در چیزی که او آن را «عمل ناامیدی از سوی من که حرفه کتابداری از آن پشیمان شده است» نامیده است.

او اغلب در مورد تاریخ و فلسفه کتابخانه ها مطالعه می کرد و می نوشت و کار کتابخانه ها را یکی از تلاش های انسان گرایانه می دانست.در سال 1949 اولین کتاب شرا مبانی کتابخانه عمومی. خاستگاه جنبش کتابخانه های عمومی در نیوانگلند، 1629-1855، توسط انتشارات دانشگاه شیکاگو منتشر شد.در سال 1955 شرا با جیمز دبلیو پری و آلن کنت همکاری کرد تا مرکز تحقیقات اسناد و ارتباطات (CDCR) را تأسیس کند که به صنعت، دولت و آموزش عالی در مورد سیستم های اطلاعاتی مشاوره می داد.

در دهه 1960، شرا طرحی را برای پروژه خود با عنوان "معرفت شناسی اجتماعی" طراحی کرد که بر اساس کار داگلاس واپلس از دانشکده کتابخانه فارغ التحصیل در شیکاگو بود. این رشته جدید مطالعه راه هایی است که جامعه از طریق آن می تواند به محیط یا اطلاعات خود دسترسی پیدا کند و درک کند. همچنین می تواند چارچوبی برای تولید، جریان، ادغام و مصرف اطلاعات در سراسر جامعه فراهم کند. یکی از کاربردی ترین کاربردهای معرفت شناسی اجتماعی در حرفه کتابداری است. هدف کتابدار این است که میانجی کارآمدی بین انسان و دسترسی او به دانش ثبت شده باشد. ابزارهای دستیابی به این هدف، طرح‌های طبقه‌بندی، سرفصل‌های موضوعی، نمایه‌ها و ابزارهای دیگر برای تحلیل موضوعی واحدهای کتابشناختی هستند.علیرغم کارش در پیشبرد علم اطلاعات و استفاده از فناوری اطلاعات در زمینه های کتابخانه ای، در طول زندگی حرفه ای خود به اهمیت جنبه های جامعه شناختی و انسانی برای کتابداری و سازماندهی اطلاعات معتقد بود.

شرا در طول زندگی خود همه جنبه های علم کتابداری را لمس کرد. او از فن‌آوری دفاع می‌کرد و اظهار داشت که «کامپیوتر کتابخانه‌ها را متحول می‌کند»، اما به جای اطاعت از آن، استفاده دقیق از آن را توصیه می کرد. شرا پتانسیل فناوری را در علم کتابداری دید. او تلاش کرد تا سیستم‌های بازیابی اطلاعات بسازد.

انجمن کتابخانه آمریکا دو جایزه به نام شرا ارائه می‌کند: جایزه جسی اچ. شرا برای تحقیقات منتشر شده برجسته، و جایزه جسی اچ. شرا برای حمایت از تحقیقات پایان‌نامه.

کتاب های وی:

مقدمه ای بر علم کتابداری: عناصر اساسی خدمات کتابخانه ای

Knowing books and men; knowing computers too

مبانی آموزش کتابداری

"کتابدار کامل"

مبانی جامعه شناختی کتابداری

مستندسازی و سازماندهی دانش

کتابخانه ها و سازماندهی دانش

بنیان معرفتی برای علم کتابداری

منابع اطلاعاتی: چالشی برای علم و صنعت آمریکا

کاتالوگ طبقه بندی شده: اصول و شیوه های اساسی

مستندات در عمل

مورخان، کتاب ها و کتابخانه ها: بررسی پژوهش های تاریخی در رابطه با منابع، سازمان و خدمات کتابخانه ای

Bibliographic organization

مبانی کتابخانه عمومی: خاستگاه جنبش کتابخانه های عمومی در نیوانگلند

گردابی در جریان غربی فرهنگ آمریکا

دکتر عباس حُرّی (زادهٔ ۱۵ اسفند ۱۳۱۵ در مشهد — درگذشتهٔ ۷ اردیبهشت ۱۳۹۲ در تهران)، دانشمند علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و استاد دانشگاه تهران و طراح نظریهٔ اطلاع‌شناسی بود.

در سال ۱۳۴۹ از دانشگاه مشهد در مقطع کارشناسی رشتهٔ زبان و ادبیات انگلیسی، در سال ۱۳۵۲ از دانشگاه تهران در مقطع کارشناسی ارشد رشتهٔ کتابداری و در سال ۱۳۶۰ (۱۹۸۱) از دانشگاه کیس وسترن رزرو آمریکا در مقطع دکترای کتابداری فارغ‌التحصیل شد. رسالهٔ دکتری وی در مورد مقایسهٔ شباهت‌های استنادی و شباهت واژگان نمایه برای ربط‌دادن مدارک مرتبط از حیث موضوعی بود. وی از ۱۳۵۳ استاد دانشگاه تهران شد.حُرّی از اولین دانش‌آموختگان کتابداری نوین در ایران بود و در پیشبرد آموزش و پژوهش دراین رشته در کشور تلاش زیاد نمود. وی به عنوان سردبیر، مدیرمسئول و عضو هیئت تحریریهٔ چندین مجلهٔ علمی از جمله اطلاع‌شناسی فعالیت کرده‌است و نیز طراح نظریهٔ اطلاع‌شناسی است.دکتر عباس حرّی روز شنبه هفتم اردیبهشت ۱۳۹۲ در سن ۷۷ سالگی درگذشت.

اطلاع‌شناسی اصطلاحی است که اشاره به شناخت اطلاعات دارد و همان‌گونه که در رشته‌هایی با پسوند "شناسی" نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، و زبان‌شناسی، جزء اول ترکیب اشاره به درونمایه رشه یا قلمرو دارد، درونمایه قلمرو اطلاع‌شناسی نیز اطلاعات است. لفظ و مفهوم اطلاعات چندان جدید نیست و بیش از شصت سال (از ۱۹۴۰ تا کنون) در باب چیستی آن سخن رفته‌است. اطلاع‌شناسی به عنوان یک قلمرو علمی مستقل، عمر چندانی ندارد. اصطلاح اطلاع‌شناسی در سال ۱۳۷۲/۱۹۹۳ توسط دکتر عباس حری (استاد وقت گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران) (حری، ۱۳۷۲) در ایران عنوان شد. اصطلاح اطلاع‌شناسی در ایران مبتنی بر دانشی است که به عنوان مبحثی بنیانی می‌کوشد به شناخت اطلاعات، تعیین چهارچوب، و تشخیص ابعاد و وجوه آن بپردازد.اگر هر شیی یا پدیده را فضا تلقی کنیم و مجموعه عناصر و خصیصه‌های پیرامونی و درونی آن را وضعیت آن فضا بدانیم، اطلاعات از دیدگاه اطلاع‌شناسی چیزی جز "وضعیت فضا" نیست.

لینک منبع

نظریه اضطراب کتابخانه ای کنستانس ملون

لینک مقاله

این مکتب در شکل افراطی آن به نظریه ‏ای اطلاق می ‏شود که راه معرفت به جهان خارج را تنها از راه عقل که جدای از راه تجربه است، می‌داند.یکی از عمده ‏ترین ادعاهای خردگرایان این است که ذهن انسان نیرویی دارد که به وسیله آن می‏ تواند حقایق مختلفی را درباره عالم هستی با یقین بشناسد که این شناخت از طریق صرف تجربه مقدور نیست.

عقل‏ گرایان ریاضیات را نمونه اعلای معرفت انسانی می‏ دانسته ‏اند،براساس تفسیر معتدل‏ تر عقل باوری، عقل تنها راه معرفت نسبت به جهان خارج نیست، بلکه غیر از معرفت عقلی معرفت حسی و تجربی نیز معتبر است.

در یونان قدیم یکی از مهم‏ترین چهره ‏های عقل‏ گرا «افلاطون»است.افلاطون با ارائه«ایده»یا عالم مثال به تعبیر مترجمین اسلامی، کمترین نقش را برای حس و تجربه قائل شد. برخی از محققین علت معتبر ندانستن تجربه از سوی افلاطون و حکمای قدیم را این دانسته ‏اند که آنها سخت به این مطلب پای‏بند بوده ‏اند که«آنچه در حقیقت واقعی است باید تغییرناپذیر باشد».دلیلشان هم این بود که آنچه متغیر است ذاتا مشتمل بر تناقض است، زیرا در زمانی یک قسم است و در زمانی دیگر به آن قسم نیست.(دلایل دیگری هم برای اثبات این که آنچه متغیر است دچار تناقض است، ارائه می‏ کرده‏ اند)و آنچه مشتمل بر تناقض است محال است که وجود داشته باشد.

تجربه از آن رو که اعیانی را منکشف می ‏سازد که متغیر است، پس آنچه را بر ما عرضه می‏ دارد اصل واقعیت نیست، بلکه ظاهر و نمود آن است.فقط فکر مستقل از تجربه یعنی عقل است که می‏ تواند ما را با واقعیت آشنا سازد.

یکی از جدی‏ ترین چهره ‏های خردگرا در قرون جدید، رنه دکارت(1596-1650 م)فرانسوی است.دکارت به ریاضیات علاقه زیادی داشت؛ پی‏ریزی فلسفه با شکل ریاضی، نطفه خردگرایی نوین فلسفی در قرون جدید می‏باشد.او کارش را با شک روشمند آغاز کرد، و گفت اگر در هر چیز شک کنم، در خودم دیگر نمی ‏توانم شک کنم.اسپینوزا او نیز یکی از چهره ‏های بزرگ عقل‏ گرا می ‏باشد.عقل گرایی معتقد است تنها با استدلال و برهان های قیاسی به جای درک حسی می توان به حقیقت دست.

عناصر عقل گرایی

کوانتوم به چه معناست؟

به کوچکترین واحد یک کمیت یا کوچکترین بخش هر چیزی، کوانتوم گفته می شود (یک کوانتوم کوچک‌ترین مقدار ممکن انرژی است)

نظریه کوانتوم:

نظریه کوانتومی، یک مدل ریاضی است که برای توصیف رفتار ذراتی در مقیاس اتم و یا ریزتر از اتم به کار می رود. نظریه کوانتومی نشان می دهد که ماده و انرژی کوانتیزه هستند؛ یعنی در بسته های جداگانه ای و در ابعاد بسیار ریز در جهان به وجود می آیند.

می توانیم موج الکترومغناطیسی را به صورت یک موجی که از ذره های بسیار ریزی به نام فوتون تشکیل شده است، تصور کنیم. این که موج الکترومغناطیسی هم خاصیت ذره ای دارد و هم خاصیت موجی، تصور درستی است.

نظریه کوانتومی نشان می دهد که انرژی همزمان هم به صورت امواج و هم به صورت ذرات رفتار می کند. کوانتوم دسته های انرژی است که به صورت توده هایی از ذرات جداگانه وجود دارند اما زمانی که سفر می کنند، همانند امواج در سطح حوض منتشر می شوند.

دهه 1940، دهه ظهور نظریه های اثرگذار  درباره ماهیت اطلاعات است. از زمانی که اطلاعات ارزش حیاتی پیدا کرد، دانشمندان و متخصصان در این فکر بودند که چگونه اطلاعات یک عبارت یا پدیده را مورد سنجش قرار دهند. احساس نیاز به سنجش میزان اطلاعات، تولد نظریه هایی بود که سرآغاز آن ها نظریه ریاضی ارتباطات شانون در سال 1948 است. در تامل درباره نظریه های مطرح شده نوعی عینی گرایی و ذهنی گرایی را شاهد هستیم که نشاط دلیل این دو رویکرد را ناشی از خصیصه های چند وجهی و استعاری مفهوم اطلاعات می‌داند.

رویکرد عینی گرا به اطلاعات ناشی از پندار آماری به اطلاعات بود. اطلاعات از نظر عینی گرایان میزان سیگنال و پیامی است که به سمت گیرنده ارسال شده است و سنجش محتوای پیام و درست بودن  یا نادرست بودن آن، مفید بودن یا نبودن آن برای گیرنده ملاک نبوده است (مقاله نظریه معناشناختی اطلاعات، علی منصوری)

کلود شانون ریاضی‌دان و مهندس برق و استاد آمریکایی رمزنگاری بود که به‌عنوان «پدر نظریه‌ اطلاعات» شناخته می‌شود. او در سال ۱۹۴۸ میلادی با انتشار مقاله ‌ای تحت عنوان “نظریه ریاضی ارتباطات” عملاً پایه ‌های نظریه ‌خود را بنا نهاد و به‌شهرت رسید.

این مقاله با تمرکز بر یافتن روشی برای کدگذاریِ اطلاعاتِ فرستنده‌ای فرضی تدوین شده بود. شانون در تحقیقات مرتبط با مقاله از نظریه‌ی «احتمالات نوربرت وینر» استفاده کرد. شانون در مقاله‌‌اش، مفهومی به‌نام انتروپی اطلاعات را مطرح کرد که برای اندازه‌گیری قطعیت‌ نداشتن پیام‌ها تدوین شد. همین مفهوم پایه‌های نظریه‌ اطلاعات را شکل داد.

این نظریه كه شاخه ‌ای از ریاضیات كاربردی محسوب می ‌شود به موضوع چگونگی كمّی كردن داده‌ها می ‌پردازد و بدین ترتیب دانشمندان را قادر می ‌سازد تا ظرفیت سیستم ‌های مختلف برای ذخیره‌سازی، انتقال و پردازش داده‌ ها را محاسبه كنند. علاوه بر این، این نظریه  به موضوع مهم چگونگی فشرده‌ سازی اطلاعات نیز می ‌پردازد به گونه ‌ای كه بتوان حداكثر میزان داده ‌ها را با حداقل خطا ذخیره‌سازی و مخابره كرد. 

نظریه ریاضی: ارسال، دریافت، و ذخیره‌سازی بهینه‌ی داده‌ها و اطّلاعات را نظریه‌ اطّلاعات می‌نامند.(لینک منبع)، نظریه اطلاعات مطالعه علمی کمی سازی، ذخیره‌سازی و ارتباط اطلاعات دیجیتال است (لینک منبع)

در نظریه اطلاعات، مقدار اطلاعات را بر اساس مقدار میانگین بیت ‌های اطلاعاتی مورد نیاز (جهت ذخیره‌سازی یا انتقال) بیان می كنند. جالب است بدانید كه واژه “بیت” به عنوان واحد اطلاعات برای نخستین بار توسط خود شانون مورد استفاده قرار گرفت، واژه ‌ای كه هم ‌اكنون در كل جهان فراگیر شده است. (لینک منبع)

نظریه اطلاعات در اصل، نظریه‌ای درباره انتقال علامت است. این نظریه مثال روشنی از مکتب فرایند است که ارتباطات را انتقال پیام‌ها می‌داند؛ نه مبادله معنا.

نظریه ریاضی، یکی از نخستین مدل‌های امروزی ارتباط است، که در دوران جنگ جهانی دوم در آزمایشگاه‌های شرکت تلفن بل، در آمریکا طراحی شد. این مدل را کلود شانون (ریاضی‌دانی که با شرکت تلفن بل کار می‌کرد) و وارن ویور (مدیر اجرایی تحقیقات علمی) در سال 1949 منتشر کردند.

شانون و ویور نظریه‌ای را ارائه کردند که توانایشان می‌ساخت به مشکل چگونگی فرستادن حداکثر مقدار اطلاعات از یک مجرای معیّن و چگونگی اندازه‌گیری ظرفیت مجرا برای حمل اطلاعات نزدیک شوند.این تمرکز، به مجرا و ظرفیتش با سابقه‌ی مهندسی و ریاضی آنان تناسب دارد؛ اما آنان ادعا می‌کنند که نظریه‌شان در کل مسئله ارتباطات انسانی کاربرد دارد.

دل‌مشغولی شانون و ویور اساسا این بود که چگونه پیام‌های تلفنی و تلگرافی که ناقص و نادرست منتقل می‌شوند، موجب سوء تعبیر می‌شوند.

عناصر مدل ریاضی

منبع اطلاعات؛ فرآیند ارتباطی با منبعی شروع می‌شود که از میان تمام پیام‌های ممکن، یک پیام را انتخاب می‌کند.این پیام ممکن است به‌شکل کلمات شفاهی یا نوشتاری، نت‌نوشته‌های موسیقی، خود موسیقی، تصاویر، یادداشت‌های ریاضی، منطق ریاضی، حرکات بدن، حالات چهره یا شماری دیگر از اشکال موجود باشد.انتقال‌دهنده، برروی پیام کار می‌کند؛ تا آن‌را به‌صورت علامتی مناسب انتقال در یک مجرا تبدیل کند.پیام، فقط میان منبع و انتقال‌دهنده و نیز میان گیرنده و مقصد وجود دارد. فقط یک "علامت" میان انتقال‌دهنده و گیرنده سفر می‌کند،نه پیام.

علامت؛ که با توجه به هر نظام ارتباطی، اشکال مختلفی خواهد داشت.(مثلا:علامت در رادیو و تلویزیون، امواج الکترو مغناطیسی است).

مجرا؛ همان وسیله مورد استفاده برای انتقال علامت از انتقال‌دهنده به گیرنده است.هنگامی که از تلفن استفاده می‌کنیم، سیم، مجراست، علامت، جریان الکتریکی است که از سیم می‌گذرد و انتقال‌دهنده(دهنی تلفن) فشار صوت کلمات را به جریان مختلف برق تبدیل می‌کند.

ظرفیت مجرا؛ در اصطلاحات مربوط به این نظریه، تعداد علامت‌هایی که یک مجرا می‌تواند انتقال دهد ظرفیت مجرا محسوب نمی‌شود؛ بلکه اطلاعاتی است که یک مجرا می‌تواند انتقال دهد؛ یا توانایی مجرا برای انتقال چیزی است که از منبع اطلاعات، تولید شده است.

گیرنده؛ وقتی انتقال‌دهنده پیامی را برای انتقال در یک مجرا رمزگذاری می‌کند، گیرنده‌ای باید پیام را از علامت انتقال داده‌شده، بازسازی کند.معمولا عمل گیرنده برعکس عمل انتقال‌دهنده است؛ یعنی گیرنده، در علامت انتقال داده‌شده، دوباره تغییراتی می‌دهد؛ تا به‌صورت پیام درآید و این پیام را به مقصدی می‌فرستد(گیرنده در پخش رادیو و تلویزیونی، دستگاه رادیو یا تلویزیون است).

مقصد؛ شخص یا چیزی است که پیام برای آن در نظر گرفته شده است(در رسانه‌های جمعی، مقصد عضوی از مخاطب است، خواننده، شنونده یا بیننده).

بازخورد؛ مفهوم بازخورد(پس‌خورد)را اوّلین بار نوربرت وینر، طرح کرد.بازخورد، باعث می‌شود تا یک سیستم، امکان اصلاح عملیات خود را پیدا کند. در رسانه‌های جمعی انواع زیادی از بازخورد وجود دارد؛ مثل نامه و تلفن خوانندگان و شنوندگان و ....

اختلال؛ اختلال، هرچیز اضافه شده به علامت است، که مورد نظر منبع اطلاعات نیست. در اصطلاح نظریه‌ی اطلاعات، اختلال ممکن است، تحریف صوت در تلفن، رادیو، تلویزیون یا فیلم، تحریف شکل یا سایه انداختن در تصویر تلویزیون، سیاه شدن عکس هنگام تکثیر، یا اشتباهات انتقال در تلگراف یا ... باشد. به‌عبارت دیگر اختلال، معادل میزان اطلاعات از دست رفته است.

در نظریه‌ی اطلاعات، ارتباط هنگامی روی می‌دهد که در سیستم مشابه با واسطه یک یا چند سیستم غیر مشابه به‌هم وصل شده‌اند. در نتیجه انتقال علامت، طی یک زنجیره، وضعیت‌های یکسانی پیدا می‌کند.

ادامه مطلب