سواد رسانه ای Media Literacy

سواد رسانه‌ ای چیست؟سواد رسانه ای Media Literacy مجموعه‌ای از مهارت‌های قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد و یک مهارت ضروری در دنیای امروزی به شمار می‌رود. برای حرکت در محیط رسانه‌ای پیچیده امروز باید قادر به درک بهتر پیام‌های رسانه‌ای باشیم.

سواد رسانه ای در سطح جهان:سواد رسانه‌ای در سطح جهان بحث تازه‌ای نیست. این بحث برای اولین بار در دهه ۱۹۶۰ در اروپا مورد توجه قرار گرفت. به همان اندازه که این مفهوم در بین جوامع غربی آشنا و مأنوس است، در ایران مفهومی جدید و دست‌نخورده به حساب می‌آید و به جز چند مقاله محدود و چند کتاب معدود در این زمینه که تاریخ آنها به دهه هشتاد شمسی می‌رسد، اثر تألیفی دیگری را نمی‌توان یافت. در عصر اطلاعات مفهوم سواد، بسیار فراتر از خواندن و نوشتن شده و اگر کسی نحوه دسترسی سریع و استفاده صحیح از تمامی انواع رسانه‌ها را نداشته باشد بی‌سواد تلقی می‌شود.

سواد رسانه ای می‌تواند به افراد جامعه کمک کند تا:

۱. چگونگی ایجاد پیام‌های رسانه‌ای را درک کنند.
۲. آنچه که رسانه‌ها می‌خواهند ما را به باور آن برسانند را تشخیص بدهند.
۳. تعصبات، اطلاعات غلط و دروغ‌های رسانه‌ای را تشخیص بدهند.
۴. قسمتی از داستان که کتمان می‌شود را کشف کنند.
۵. پیام‌های رسانه‌ای را براساس تجربیات خود، باورها و ارزش‌هایشان ارزیابی کنند.
۶. پیام‌های رسانه‌ای خود را طراحی، ایجاد و توزیع کنند.
مفاهیم سواد رسانه‌ ای به سه سطح عمومی، متوسط و پیشرفته تقسیم می‌شوند:
مفاهیم عمومی به اینکه چگونه رسانه‌ها ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند تمرکز می‌کند.
مفاهیم متوسط به چگونگی ایجاد معنا از مفاهیم رسانه‌ای می‌پردازد .
مفاهیم پیشرفته تعامل رسانه‌ها و جامعه و نقش سواد رسانه‌ ای در ایجاد تغییرات را بررسی می‌کند.
سه جنبه سواد رسانه‌ای:
الف: ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه‌ای

ب: آموزش مهارت‌های مطالعه یا تماشای انتقاد

ج: تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه‌ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست

ویژگی‌های سواد رسانه‌ای:

1.سواد رسانه‌ای یک فرآیند است نه هدف خاص.
این ویژگی به این معناست که برای به دست آوردن سواد رسانه‌ای باید در طول زمان و طی فرآیند مشخصی اقدام صورت پذیرد.
2. سواد رسانه‌ای چندبعدی است.
سواد رسانه‌ای همزمان شامل ابعاد شناختی، عاطفی، اخلاقی و زیبا شناختی است. با شناخت کامل از این ابعاد می‌توان ادعا کرد که یک فرد در زمینه رسانه‌ها آگاهی لازم را کسب کرده است.
3.هدف سواد رسانه‌ای کنترل بیشتر بر تفاسیری است که ما از پیام‌های رسانه‌ای ارائه می‌دهیم
تفاوت سواد رسانه ای و رایانه ای :
سواد رایانه ای علم و توانایی شخص برای استفاده از رایانه ها و فناوری موثر می باشد. سواد رایانه ای همچنین ترجیحا به سطحی اطلاق می گردد که به راحتی بعضی افراد می‌توانند از برنامه های رایانه ای و قابلیت های دیگری که با رایانه ها ارتباط دارند استفاده نمایند. عنصر ارزشمند دیگر سواد رایانه ای شناخت چگونگی کار و عمل با رایانه ها می‌باشد.
جنبه های سواد رایانه ای:
جنبه های سواد رایانه ای شامل:
1- روشن کردن رایانه و جستجو
2- ایجاد ، ویراستاری و چاپ اسناد
3- توانایی در برقراری ارتباط با رایانه های مورد استفاده دیگر در پست الکترونیکی یا دسترسی به خدمات پیاپی
4- مدیریت و ویراستاری تصویرها (از سلولهای تلفنی ، دوربین های دیجیتالی یا حتی خواندن)
5- باز کردن برنامه ها و تامین اختلاف انواع برنامه
و سواد چند رسانه ای شامل:
۱) ساختن فیلم
۲) ساختن برنامه های صدا
۳) تاثیر بر یکدیگر
۴) ایجاد صفحات وب
اﻫﻤﯿﺖ آﻣﻮزش ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻋﺼﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن:
تاثیر رسانه ها بر فرایند دموکراتیک جامعه
استفاده بسیار زیاد از رسانه ها
تاثیر رسانه ها بر شکل دهی ادراک، عقاید و طرز فکر
اهمیت روز افزون اطلاعات و ارتباطات تصویری
اهمیت اطلاعات در جامعه و ضرورت یادگیری دراز مدت

ﯾﮏ ﻗﺮن ﭼﻪ ﺗﻔﺎوﺗﯽ را در آﻣﻮزش ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ؟

ﺟﺪول ذﯾﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اي راﺑﯿﻦ ﻧﺤﻮه ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ آﻣﻮزش در ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻄﻮر اﯾﻦ آﻣﻮزش ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿـﺮ دارد ﻣﻄـﺮح ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ در ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺳﺎﻧﻪ اي ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ آﻣﺎده ﮐﻨﺪ

سواد رسانه های اجتماعی social media literacy :

در رسانه های اجتماعی مسائل تازه ای ایجاد شده که برخورد صحیح با آن ها مستلزم رسیدن به توانمندیهای جدید است که تحت عنوان سواد رسانه های اجتماعی مطرح شده است. وباید به عنوان ضرورت اساسی جامعه اطلاعاتی مورد توجه قرار گیرد
کتابخانه 2 :
اصطلاح کتابخانه 2 اولین بار توسط کیسی به کار رفت و ناظر بر کاربرد فناوری های وب 2 در کتابخانه هاست
ویژگی های فرد با سواد رسانه ای:
.1شناخت انواع سواد رسانه های اجتماعی و شیوه صحیح استفاده از آن
.2آگاهی از حق مولف و رعایت حریم شخصی
.3مصرف نقادانه و ارزیابانه
.4تبادل اطلاعات
راهکارهای ارتقای سواد رسانه های اجتماعی:
.1آموزش

.2فرهنگ سازی

نتیجه گیری:

ﺳــﻮﺍﺩ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ، ﺻﺪﺍﻫﺎ ﻭ ﭘﻴﺎﻡ ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﻭﺯﻣﺮﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻭﺑﺮﻭﻳﻴﻢ ﻭ ﺑﺨﺸﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷــﻮﺩ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳــﻮﺍﺩ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺗﻮﺍﻧﻤﻨﺪﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺯ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﺮﺱ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ . ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﭼﺎﭘﻲ، ﻏﻴﺮﭼﺎﭘﻲ، ﺩﻳﺪﺍﺭﻱ ﻭ ﺷﻨﻴﺪﺍﺭﻱ، ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻜﻲ ﻭ ﺩﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ ﺍﺳــﺖ .ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴــﺪﺍﺕ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﺑﻮﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺑﺎﺯﺧﻮﺭﺩﻫﺎ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻫﺎﻱ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺍﻫﺪﺍﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ .ﭘﺲ ﺿﺮﻭﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ ﻭ ﻣﻮﺷﻜﺎﻓﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮﺩ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑــﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺳــﻮﺍﺩ ﺭﺳــﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺭﺍ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫــﺎﻱ ﺟﺪﻳــﺪ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗــﻲ ﺁﮔﺎﻩ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺟﺮﻳــﺎﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻱ ﻣﺴــﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﺩ . ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻛﻼﻣﻲ ﻣﻮﺟﺰ ﻭ ﻭﺍﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﺷــﺎﻳﺪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻥ ﺍﺯ ﺎ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ّ ﺳﻴﺎﺳــﺖ ﻫﺎﻱ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷــﻨﺪ، ﺍﻣ ﺳﻮﺍﺩ ﺭﺳــﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﺑﺰﺍﺭﻫﺎﻱ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻱ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﻱ، ﻣﻨﻄﻘﻲ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﺭﺳــﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭﻧﮕﺮﻓﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺑــﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ، ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻭ ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺯﺵ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻲ، ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺨﺸــﻴﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ.

منابع در ادامه مطلب

منابع :

1-باکینگهام,دیوید.(1389).آموزش رسانه ای،یادگیری،سواد رسانه ای و فرهنگ معاصر.ترجمه: حسین سرفراز،تهران،دانشگاه امام صادق(ع).
2-بصیریان,حسین.(1385).درآمدی به سواد رسانه ای و تفکر انتقادی.فصلنامه ی مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی.ش 68.
3-براون، جیمزی.(1385).روی کردهای سواد رسانه ای.ترجمه: پیروز ایزدی.فصلنامه ی مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی.ش 68.
4-پاتر، جیمز.(1385).تعریف سواد رسانه ای.ترجمه: لیدا کاووسی.فصلنامه ی مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی.ش 68.
5-سپاسگر،ملیحه.روی کردهای نظری به سواد رسانه ای.فصلنامه ی پژوهش و سنجش.سال دوازدهم.ش 44.
6-شکرخواه,یونس.(1385).سواد رسانه ای یک مقاله عقیده ای.فصلنامه ی مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی.ش66.
7-قاسمی,طهمورث.(1385).رویکردی جدید به نظارت,فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی وسایل ارتباط جمعی.ش68.
8-نظری,مریم.(1384).سواد اطلاعاتی,تهران.اطلاعات و مدارک علمی ایران.
9-سایت دهکده جهانی www.dehkadehegahani.cim
10-دفترمطالعات و برنامه ریزی رسانه ها www.rasaneh.org
11-نصیری,بهاره..اﻫﻤﯿﺖ آﻣﻮزش ﺳﻮاد رﺳﺎﻧﻪ اي در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ